มหาพุทธเจ้าห้องนิทรรศการ

2. พระพุทธเจ้าในอนาคตจะทรงมีชีวิตที่สง่างาม

เมื่อพระพุทธเจ้าในอนาคตมีพระชนมายุ 16 พรรษา พระบาทสมเด็จพระสุทโธทนะ ทรงสร้างรามม พระราชวังฤดูหนาว สุรัมม พระราชวังฤดูร้อน และสุภา พระราชวังฤดูฝน ถวายแด่พระองค์ และทรงให้ประทับ ณ พระราชวังทั้งสามแห่งนี้ตามลำดับ เพื่อป้องกันมิให้พระองค์ต้องปรินิพพาน

พระราชาได้อภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงยโสธรา ผู้มีพระสิริโฉมงดงามดุจทองคำทรงให้พระอง ค์ดำร งชี วิตอย่างหรูหรา ทรงเสวยสุขทางโลกด้วยอายตนะทั้งห้า

3. เจ้าชายสิทธัตถะ พระพุทธเจ้าในอนาคตทรงเห็นลางสังหรณ์อันยิ่งใหญ่ทั้งสี่

ในวันเพ็ญเดือนวาโซ มหาศักราช 96 ขณะที่พระพุทธเจ้าในอนาคตเสด็จไปยังอุทยานหลวง ด้ว ยรถม้าสี่ตัวที่ลากโดยม้าสี่ตัว พระองค์ทอดพระเนตรเห็นชายชราคนหนึ่งระหว่างทาง จึงทรงตร ะหนัก ว่าพระองค์เองก็ต้องแก่เฒ่าเช่นกัน อีกครั้งหนึ่ง พระพุทธเจ้าในอนาคต ทอดพ ระเนต รเห็น ชายป่วย จึงทรงตระหนักว่าพระองค์เองก็ต้องป่วยในสักวันหนึ่ง อีกครั้งหนึ่ง พระพุท ธเจ้า ในอนาค ตทอดพระเนตรเห็นชายชราคนหนึ่ง จึงทรงตระหนักว่าพระ องค์เองก็ต้อ งตายใน สักวัน หนึ่งเช่น กัน อีกครั้งหนึ่ง พระองค์ทรงทอดพระเนตรเห็นนักพรต และทรงรู้สึกว่าก ารปฏิ บัติและการ ปฏิบั ติตนของนักพรตจะเป็นประโยชน์แก่สรรพสัตว์ทั้งปวง และจะนำ ไปสู่การหลุ ดพ้น จากโลก

4. พระพุทธเจ้าในอนาคตทรงสละชีวิตทางโลก

เมื่อพระพุทธเจ้าในอนาคตทรงตระหนักถึงกฎแห่งชรา เจ็บไข้ และมรณะ พระองค์จึงทรงตั้งปณิ ธานที่จะ บำเพ็ญตบะและดำเนินชีวิตแบบนักพรต เที่ยงคืนวันจันทร์ วันเพ็ญเดือนวาโซ มหาศั กราช 97 พระพุทธเจ้าในอนาคตทรงเรียกข้าราชบริพารชื่อจันนะ ขึ้นม้าคันตกะ ออกบำเพ็ญตบะ เมื่อเสด็จถึงแม่น้ำอโนมา ทรงตั้งพระทัยที่จะบำเพ็ญตบะเพียงลำพัง จึงทรงมอบจีวรและม้าให้จันนะ แล้วทรงส่งกลับพระนคร

5. พระพุทธเจ้าในอนาคตปฏิบัติธรรมอย่างเคร่งครัด

พระพุทธเจ้าในอนาคตทรงบำเพ็ญตบะอย่างเคร่งครัดในป่าอุรุเวลา ในระยะแรก พระพุทธเจ้าใน อนาคตทรงสะสมและเสวยบิณฑบาต ต่อมาทรงบำเพ็ญตบะอย่างเคร่งครัด ทรงเสวยเพียง ข้าวสา รเมล็ดเดียว ถั่วเขียวเมล็ดเดียว หรือน้ำต้มสุกหนึ่งช้อนโต๊ะ ด้วยโภชนาการที่น้อยนิด พระองค์จึง ผอมแห้ง ซีดเซียว และอ่อนแรง พระเศียรและพระพักตร์หดเล็กลงเหมือนน้ำเต้าแห้งที่ถูกแดดเผา ผิวของพระองค์แห้งกร้านคล้ำเหมือนปลามังคุระหรือหลังตัวเรือด ขนตามร่างกาย หลุดร่วงเมื่อทร งลูบ พระหัตถ์ ซี่โครงของพระองค์เปรียบเสมือนคานหักของบ้านพักทรุดโทรม ก้นของพระองค์เหี่ ยวเฉาเหมือนกีบอูฐ เมื่อทรงสัมผัสผิวหนังบริเวณท้อง พระองค์ทรงยึดกระดูกสันหลังไว้ เมื่อทรงยืน ขึ้น พระองค์ก็ทรงล้มลง พระองค์ทรงปรารถนาที่จะได้ความรู้แจ้งแจ้ง จึงได้ปฏิบัติธรรมอย่างเค ร่งครัดต่อเนื่องกันถึง 6 ปี

6. พระพุทธเจ้าจะทรงบรรลุธรรมg

เมื่อพระพุทธเจ้าทรงไม่สามารถบรรลุพระสัพพัญญูได้หลังจากทรงบำเพ็ญตบะอย่างหนักเป็นเวลาหกปี พระองค์จึงทรงเปลี่ยนมาปฏิบัติมัชฌิมปฏิปทา ทรงบำเพ็ญภาวนาแบบหายใจเข้ าและหาย ใจ ออก และทรงเจริญฌานที่สี่ หรือฌานที่สี่ เพื่อบำเพ็ญภาวนา พระองค์จึงทรงบริโภค อาหา รปริมาณมากด้วยการสะสมบิณฑบาต ในวันพุธ วันเพ็ญเดือนกาศน ปีมหาศักราชที่ 103 ประทับนั่งขัดสมาธิบนบัลลังก์อปรหิตา ณ เชิงต้นมหาโพธิ์ พระองค์ทรงพิชิตมารได้ก่ อนพระอา ทิตย์ตกดิน ในยามแรกของคืน พระองค์ทรงได้ตรัสรู้อดีตชาติ ในยามกลางของคืน พระองค์ท รงได้ตรัสรู้พระเนตรทิพย์
ในยามสุดท้ายของคืน พระองค์ทรงได้ตรัสรู้ความสิ้นอาสวะ และบรรลุพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จากนั้ นพร ะองค์ทรงเปล่งวาจาขึ้นต้นว่า “ตลอดวัฏสงสารอันไม่สิ้นสุด”

7. พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมสักกะครั้งแรก

หลังจากบรรลุพระพุทธภาวะแล้ว พระพุทธเจ้าทรงมีความเห็นว่า หากทรงแสดงธรรมแก่สัตว์ทั้ งห ลายที่ดำรงอยู่ในกามสุขแล้ว พวกมันก็คงไม่เข้าใจ และผลสุดท้ายก็คือความเพียรที่สูญเปล่า อย่างไรก็ตาม พระพุทธเจ้าทรงวิงวอนขอพระสหัมบดีพรหม ทอดพระเนตรไปรอบๆ เพื่อดูว่าใคร เหมาะสมที่สุดที่จะเทศนา และทรงเห็นสหายก่อนหน้า คือ สมณะทั้งห้า จากนั้น พระพุทธ เจ้าเ สด็จ ไปยังป่ามิคทายะ ซึ่งเป็นที่ประทับของสมณะทั้งห้า และในเย็นวันเสาร์ วันเพ็ญเดือนวาโซ มหาศั กราช 103 ขณะที่ดวงอาทิตย์กำลังจะตกดินและดวงจันทร์กำลังจะขึ้น พระองค์ทรงแสดงพ ระธรร มเทศนาแรก “ธรรมกงจักร” ซึ่งขึ้นต้นว่า “ภิกษุทั้งหลาย มีสองขั้ว”

8. ยสาได้บวชเป็นพระภิกษุ

ยสะ บุตรของพ่อค้าผู้มั่งคั่ง เพลิดเพลินในมหรสพทางดนตรีที่เล่นเฉพาะสตรี คืนหนึ่ง เขาตื่นขึ้น หลังเที่ยงคืน เห็นสตรีผู้ให้ความบันเทิงนอนหลับอย่างสกปรกโสมมราวกับอยู่ในสุสาน เขาเบื่อ หน่า ยในกามสุข จึงออกจากห้องบรรทม เสด็จไปยังป่ามิคทายะ เป็นที่ซึ่งพระอ งค์ได้ทรง พบพร ะพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรม พระองค์ได้บรรลุพระโพธิสัตว์ บิดาของยสะและนางสุชาดา ได้มาตามหาบุตรที่หายไปและได้พบพระพุทธเจ้า เมื่อได้ฟังธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแล้ว ทั้งส อง ได้ตั้งมั่นในพระไตรปิฎก ยสะได้บรรลุพระอรหันต์ทั้งสามขั้น และได้เป็นพระอรหันต์ พ่อค้าผู้มั่ง คั่งและ ภรรยาเป็นผู้แรกที่ได้ตั้งมั่นในพระไตรปิฎก

9. พระยโสธรทรงเคารพพระพุทธเจ้า: พระราหุลทรงขอมรดก

พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระอัครสาวกอาวุโสสองพระองค์ เสด็จเข้าไปในห้องของพระยโศทระ พระ ยโ ศทร ะวางพระหัตถ์บนพระบาทของพระพุทธเจ้า เคารพสักการะและกันแสง พระบิดา พระสุท โธทนะ ทรงแจ้งแก่พระพุทธเจ้าว่า พระยโศทระทรงบำเพ็ญตบะอย่างสมถะ ขณะที่พระพุ ทธเจ้าใ นอนาคตทรงบำเพ็ญตบะอย่างเคร่งครัดในป่าพระพุทธเจ้าจึงทรงแสดงพระธรรมเทศนาเรื่องจันทเกณนารีชาดก
พระยโศทระทรงดลบันดาลให้พระราหุลโอรสขอมรดกจากพระบิดาพระพุทธเจ้าจึงทรงแต่งตั้งพระสารีบุตรเป็นพระอุปัชฌาย์ ทรงสถาปนาพระราหุลเป็นสามเณร และทรงมอบ มรดกแ ห่งศา สนาให้ แก่พระโอรส

10. พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมเทศนาเรื่องสันติสุขแก่พระโรหิณี

ชาวนาในกบิลพัสดุ์และโกลิยะได้โต้เถียงกันเรื่องการใช้น้ำในแม่น้ำโรหินีที่ไหลผ่านระหว่างสองรัฐ กษัตริย์ทั้งสองจึงเตรียมทำสงคราม พระพุทธเจ้าทรงหลีกเลี่ยงการนองเลือด จึงเสด็จมาประทับ เหนือน้ำ ของโรหินีที่อยู่ระหว่างสองกองทัพทรงสั่งสอนพว กเขาด้วยพระธรรมเทศนาเพื่อ สันติภา พว่า ชีวิตอันมีค่ายิ่งไม่ควรสูญสิ้นไปเพียงเพราะน้ำที่ไร้ค่าเพียงเล็กน้อย ด้วยเหตุนี้ สงครามจึงยุ ติ ลง และไม่มีการนองเลือดเกิดขึ้น

11. พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้สตรีสถาปนาคณะภิกษุณี

ขณะที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่ในกรุงกบิลพัสดุ์ พระมารดาเลี้ยง โคตมีได้ทูลขออนุญาตให้ สตรีบ วชเป็นภิกษุณีถึงสามครั้ง แต่ก็ไม่สำเร็จ เมื่อพระพุทธเจ้าประทับอยู่ในกรุงเวสาลี พระมารดาเลี้ยง โคตมี พร้อมด้วยสตรีศากยะห้าร้อยคน โกนเศียร นุ่งห่มผ้าเหลือง ได้มาเฝ้าพระพุทธเจ้า
ด้วยพระอานนท์ทรงวิงวอนขอต่อพระมารดาเลี้ยง โคตมี ให้สถาปนาภิกษุณีภิกษุณี โดยมีเงื่อ นไข ว่า พวกเธอต้องปฏิบัติตามศีล ๘ ประการ

12. พระพุทธเจ้าสอนพระนางเขมา

พระนางเขมะผู้งดงาม ทรงภาคภูมิใจในความงามของพระนางจึงทรงหลีก เลี่ยงพระพุทธเจ้าผู้ เคยทร งสอนเรื่องมลทินอันน่ารังเกียจของความงามทางกายพระนา งเขมะทรงสดับฟังบทเพล งเกี่ ยวกับความงามของเวฬุวัน จึงเสด็จมาถึง ณ ที่นั้น พระนางทรงประหลาดใจยิ่งนักเมื่ อทอดพระ เนตรเห็ นสตรีผู้งดงามกว่าพระองค์หลายเท่า กำลังพัดพระพุทธเจ้าอยู่ในวัด ทว่าแม้พระนางเขม ะจะทอดพระเนตรเห็น สตรีผู้งดงามพัดพระพุทธเจ้าก็ยิ่งเฒ่าชราลงเรื่อยๆ ด้วยโรคภัยไข้เจ็บ เริ่มค ร่ำค รวญและสิ้นพระชนม์พระนางเข มะทรงตระหนักถึงกระบวนการแห่งชีวิตและทรงสลดพระทัย พรนางทรงยอมรับคำแนะนำของพระพุทธเจ้าและทรงบวชเป็นภิกษุณี

13. พระพุทธเจ้าห้ามพระสงฆ์แสดงพลังเหนือมนุษย์

เศรษฐีชาวเมืองราชคฤห์แขวนบาตรไม้จันทน์ไว้บนยอดเสาสูง 60 ศอก (90 ฟุต)พร้อมประกา ศว่าจะยกทรัพย์สมบัติทั้งหมดรวมถึงตนเองและครอบครัวให้เป็นทาสแก่ภิกษุที่อ้างตนเป็นพระอรหันต์และแสดงพระปรีชาสามารถโดยการเดินทางในอากาศและนำบาตรออกเมื่อไม่มีใครสามารถกระทำได้ ชาวเมืองที่มึนเมาด้วยสุราก็เยาะเย้ยถากถางด้วยคำถามว่า“ไม่มีบุคคลเช่ นพระอรหั นต์ หรือ?” เมื่อพระภิกษุปิณฑลภรัทวาช ได้ยินคำเยาะเย้ ยซึ่งอาจทำ ลายศาสน ธรรม ของพร ะพุทธ เจ้า จึงมากระทำบาตรนั้น ชาวเมืองทั้งเมืองต่างพากันแตกตื่น พระพุทธเจ้าทรงทร าบเรื่องจึ งทร งอั ญเชิญพระภิกษุปิณฑลภรัทวาชมาพระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้ว่าตั้งแต่นี้เป็นต้นไปภิกษุไ ม่ควร แสดงอานุภาพเหนือมนุษย์

14. พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระอภิธรรม

พระพุทธเจ้าทรงจำพรรษาในฤดูฝนครั้งที่ ๗ ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ประทับนั่งขัดสมาธิบนบัลลังก์ ทรงแสดงพระอภิธรรมแก่เทวดาและพรหมทั้งหลาย ซึ่งมีเทวดาผู้เป็นพระมารดาเป็นประมุข พร ะพุท ธเจ้าเสด็จไปประทับยังโลกทุกวันและเสวยพระกระยาหารในป่าจันทน์ พระองค์ได้ทรงเล่ าพระ อ ภิธรรมที่ทรงแสดงไว้ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ให้พระสารีบุตรฟัง พระพุทธปฏิมากรทรงแส ดงพระ อภิ ธรรมในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ต่อไป หลังจากทรงแสดงพระอภิธรรมตลอดฤดูฝน พระพุทธเจ้า เสด็จลงมายังโลกมนุษย์ในวันเพ็ญเดือนตถิงยุตตามบันไดหินทับทิมจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ไปยังสังกัสสะ

16. พระพุทธเจ้าทรงสอนเยาวชนสิงหล

พระพุทธเจ้าทอดพระเนตรเห็นชายหนุ่มรูปงามนามสิงคละ สวมผมเปียกโชก ถวายบังคม ณ ทิศทั้งหก เมื่อทรงซักถามชายหนุ่มจึงอธิบายว่าตนกำลังถวายบัง คมตามทิศทั้งหกที่พ ระบิดามา รดาทรงสั่งสอน พระพุทธเจ้าทรงอธิบายแก่ชายหนุ่มรูปงามว่าทิศทั้งหกนั้นหมายถึง มารดา บิดา ครู อาจารย์ สามี ภรรยา บุตร และธิดา พร้อมทั้งทรงอธิบายหน้าที่ของแต่ละฝ่าย (สิงคโลวาทสูตร กล่าวถึงหน้าที่ของบิดามารดาและครูตามที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนและปฏิบัติโดยชาวเมียนมาร์)

17. พระพุทธเจ้าทรงเชื่อพระอาโกสะภรัทวะจะพราหมณ์

อโกสาภราดวชะพราหมณ์โกรธแค้นพราหมณ์ในตระกูลที่เข้าเฝ้าพระสงฆ์บ่อยครั้ง จึงได้โกรธแ ละ ตำ หนิพระพุทธเจ้า ดุด่าและสาปแช่ง พระพุทธเจ้าทรงอดทนต่อคำด่าทออันหยาบคายนั้น และ ตรั สถามพราหมณ์ว่า“สมมุติว่าญาติของท่านไปเยี่ยมบ้านท่านโดยไม่รับอาหารที่ท่านนำมาถวาย อาหารจะเหลืออยู่ที่ไหน” พราหมณ์กล่าวว่าอาหารจะเหลืออยู่กับท่าน พระพุทธเจ้าตรัสว่า “เราไม่ รั บคำ หยาบคายร้อยคำของท่าน บัดนี้มันยังคงอยู่กับท่าน” พระพุทธเจ้าทรงแสด งธรรมเทศน าเรื่องอโทสะชนะความโกรธ

18. ชิน อานันทน์ ขอพร 8 ประการ
เมื่อพระพุทธเจ้าทรงบำเพ็ญตบะในฤดูฝนครบ ๒๐ ปีความจำเป็นในการมีผู้ติดตาม ประจำจึ งเกิด ขึ้น พระพุทธเจ้าจึงทรงขอให้ภิกษุเลือกผู้ที่เหมาะสม ภิกษุเหล่านั้นได้ขอร้อ งให้พระอ านนท์ ญาติสนิท ขออนุญาตจากพระพุทธเจ้าให้เป็นผู้ติดตาม พระอานนท์ทรงแสดงพ ระประสงค์ที่ จะรับ ใช้พระพุทธเจ้า หากพระองค์ไม่ทรงรับบำเหน็จสี่ประการที่พระองค์ไม่ประสงค์ และทรงได้รับพระ ราชทานอภิ สิทธิ์สี่ประการที่พระองค์ปรารถนา พระอานนท์ไม่ประสงค์จะรับบำเหน็จสี่ประการได้ แก่ จีวรที่ถวายแด่พระพุทธเจ้า บิณฑบาตที่ถวายแด่พระพุทธเจ้า การประทับอยู่ในพระอุโบสถ แล ะการติดตามพระพุทธปฏิมากร พระอานนท์ทรงประสงค์ให้มีอภิสิทธิ์สี่ประการ ได้แก่ การที่พร ะพุ ทธเจ้าเสด็จไปกับพระอานนท์ตามนิมนต์การที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมเทศนาในเรื่องที่พระอานนท์ยังไม่แน่ใจ การที่พระองค์ไม่เสด็จไปแสดงธรรมเทศนาในยามที่พระองค์ไม่เสด็จไป และการใ ห้ผู้แสวงบุญจากที่ไกลเข้าเฝ้าพระองค์ได้ทุกเมื่อหากพระอานนท์ทรงนำพา พระอานนท์ ทรงได้รั บพรตามที่ขอไว้ และได้บำเพ็ญตบะจนพระพุทธปรินิพพาน

19. พระพุทธเจ้าทรงสอนเรื่องกาลามะ

บุรุษในตระกูลกาลามะได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแล้วทูลถามว่า “พราหมณ์พราหมณ์พเนจรทั้งหลาย ย่อมกล่าวเสมอว่า คำสอนของตนเท่านั้นที่เที่ยงแท้ พวกเขาตำหนิคำสอนของผู้อื่น คำสอนขอ งใครเล่ าจะเที่ยงแท้” พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระสูตรเกสมุตติสูตร ซึ่งตรัสไว้ว่า “อย่ารับ คำสอนใด ๆ ว่าเป็นความจริง เพราะขัดกับวาจา ถ้อยคำในหนังสือ หรือขนบธรรมเนียมประเพณี จงละทิ้ คำส อนที่รู้อยู่แก่ใจว่าไม่ดี แล้วจงเชื่อคำสอนที่รู้อยู่แก่ใจว่ามีประโยชน์”

20. พระพุทธเจ้าทรงดูแลพระภิกษุที่ป่วย

ระหว่างที่พระองค์เสด็จประพาส พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระชินอานันทเถระ ได้พบพระภิกษุช รารู ปหนึ่ง มีอาการท้องร่วง บิดตัวไปมา และกลิ้งอยู่ในอุจจาระของตนเอง เมื่อทรงซักถาม พระภิกษุช รารูปนั้นจึงทูลพระพุทธเจ้าว่า พระองค์ไม่มีคนดูแล พระองค์จึงทรงสรงน้ำ พระภิกษุที่เ จ็บไข้ด้ วย น้ำอุ่นและทรงพยาบาล หลังจากนั้น พระพุทธเจ้าทรงให้พระภิกษุเหล่านั้นมาประชุมกัน และทรง สั่งให้ดูแลกันและกัน พระพุทธเจ้าตรัสว่า “ภิกษุที่ปรารถนาจะรับใช้เรา ก็ต้องรับใช้คนเจ็บไข้ด้วย”

21. พระพุทธเจ้าทรงแสดงมาลุนกยปุตตะ

ขณะที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่ในเชตวัน พระมาลุนคบุตรได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแล้วตรัสว่า “พระพุ ทธ เจ้ายังไม่ได้ตรัสว่าโลกเที่ยงหรือไม่เที่ยง หากพระพุทธเจ้ายังทรงไม่รู้ ก็ขอให้พระ องค์ยอม รับเถิด ข้าพเจ้าจะละสงฆ์ไป” พระพุทธเจ้าตรัสว่า “เราไม่สอนสิ่งที่ไม่เป็นผล ไม่ว่าโลกจะเที่ย งหรือไม่เที่ยง ความเกิด ความแก่ ความเจ็บ และความตายย่อมมีอยู่ตลอดไป หากบุคคลใ ดถูกลูก ศรแทง แล้วกำหนดว่าลูกศรนั้นมาจากทิศใด ใครยิง และด้วยธนูหรือหน้าไม้ชนิดใด ก่อนที่จะ พยายามถอนลูกศรนั้น บุคคลนั้นก็จะตาย ท่านเองก็ได้ประส บกับความทุ กข์ในร่างก ายของท่ านแล้ว ท่านจงระลึกว่าสิ่งที่เราสอนนั้นเป็นไปตามที่สอน ไม่ใช่เป็นสิ่งที่เราไม่ได้สอน”

22. พระพุทธเจ้าทรงสอนมหาศาลาพราหมณ์

มหาศาลาพราหมณ์ผู้มีทรัพย์สมบัติแปดแสนบาท ได้แบ่งทรัพย์สมบัติทั้งหมดให้บุตรเป็นมรดก บุตรทั้งสองจึงละเลยการดูแลบิดาผู้ซึ่งบัดนี้ยากจนข้นแค้นบิดาต้องดิ้นรนหาเลี้ยงชีพด้วยการเร่ร่อนไปตามที่ต่างๆ มหาศาลาได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าได้ประทานพระคาถาสี่คาถาให้ พร าหมณ์ได้สวดพระคาถาทั้งสี่คาถาต่อหน้าประชาชน เมื่อประชาชนได้ฟังพระคาถาแล้ว ก็ได้ตำห นิติเตียนและประณามบุตรทั้งสอง บุตรทั้งสองจึงสำนึกในความประพฤติอันผิดของตน จึงได้ดูแ ลบิดาของตน พราหมณ์ได้ถวายผ้าเตี่ยวที่พระองค์ได้รับเป็นเครื่องแสดงความกตัญญู และได้เป็ นอุบาสก

23. พระพุทธเจ้าทรงรับบิณฑบาตจากพราหมณ์ปัญจคสูตร

ขณะที่พราหมณ์ปัญจกักกำลังเสวยพระกระยาหารอยู่นั้น พระพุทธเจ้าเสด็จเข้าเฝ้าพร้อมบาตร ภริยาของพราหมณ์ทำท่าทีลับหลังพระสวามีว่าไม่มีอาหารถวาย พราหมณ์สั งเกตเห็ นท่าทีข อง ภริยา จึงทูลถามพระพุทธเจ้าว่า “เมื่อข้าพเจ้ายังไม่ได้ถวายอาหาร ข้าพเจ้าควรจะถว ายอาหาร ที่เพิ่งเสวยไปแล้วหรือไม่ และพระพุทธเจ้าจะทรงรับบิณฑบาตรหรือไม่” พระพุทธเจ้าตรัสว่า “การถ วายอา หารก่อนเสวย หรือขณะเสวย หรืออาหารที่เหลือหลังจากเสวยแล้ว เป็นกา รสมคว รที่ภิก ษุจะสรรเสริญหรือดูหมิ่นอาหารที่ถวาย”

24. เทวทัตสร้างความแตกแยก

พระเทวทัตมีพระทัยปรารถนาจะแบ่งแยกคณะสงฆ์ จึงได้เข้าเฝ้าพระพุทธ เจ้าและทรงเส นอหลัก ปฏิบัติใหม่ 5 ประการ ได้แก่ ภิกษุต้องอาศัยอยู่ในป่าตลอดชีวิต บิณฑบาตอาหารแต่ไม่รับคำเชิญ สวมจีวรจากเศษผ้าที่นำมาจากกองขยะ อาศัยอยู่โคนต้นไม้ ไม่อยู่ในที่พักอาศัย และงดบริ โภคป ลาและเนื้อสัตว์ตลอดชีวิต พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธข้อเสนอเหล่านี้ พระเทวทัตอ้างว่าพ ระพุทธเจ้า ทรงปรารถนาให้ภิกษุมีชีวิตที่สุขสบาย จึงแบ่งแยกคณะสงฆ์ และนำภิกษุที่อุปถัมภ์พระองค์ไปด้วย พระเทวทัตจึงถูกดินกลืนกินไปด้วยเพราะบาปกรรมเหล่านี้

25. อชาตศัตรูถวายความเคารพ

พระอชาตสัตว์เริ่มสูญเสียความสมดุลทางจิตใจหลังจากที่ได้ปลงพระชนม์พระบิดา พระองค์จึ งทร งแส วงหาวิธีต่างๆ เพื่อสงบจิตใจ แพทย์ชีวกจึงส่งพระอชาตสัตว์พร้อมด้วยนางงาม 500 คน ขี่ช้าง โค 500 ตัว เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าในคืนเดือนเพ็ญเดือนตะซองมน พระอชาตสัตว์เห็นพร ะพุทธโอ ษฐ์ 1,250 รูป ล้อมรอบอยู่ในบรรยากาศอันสงบสุข พระองค์ชื่นชมและเลื่อมใสในความสงบนั้น และทรงแสดงพระธรรมเทศนา พระองค์ได้ทรงสดับฟังพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้า และได้บว ชเป็นพ ระภิกษุ

26. ชิน สาริปุตตะ ยกย่องพระพุทธเจ้า

ชินสารีบุตร ด้วยความเลื่อมใสในพระสัพพัญญูของพระพุทธเจ้า ประกาศว่า พระพุท ธเจ้าไม่ มีผู้ใดเสมอเหมือนในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต พระพุทธเจ้าตรัสถามว่า “ท่านรู้จัก พระทัย ของพ ระพุทธเจ้าทั้งหลายที่ปรากฏอยู่เบื้องหน้าเรา ที่กำลังปรากฏอยู่ และที่จะปรากฏอยู่หรือไม่” ชินสารี บุตรตอบว่า “ไม่ทราบ” พระพุทธเจ้าตรัสถามว่า “แล้วเหตุใดท่านจึงกล่าวสดุดี?” ชินสารี บุตรต อบว่า ท่านกล่าวคำสดุดีด้วยความกล้าหาญ เพราะท่านเชื่ อมั่นและศรั ทธาในพ ระปัญญ าอัน บริสุทธิ์และไร้ขอบเขตของพระพุทธเจ้าอย่างเต็มเปี่ยม

27. พระพุทธเจ้าทรงรับคำเชื้อเชิญของพระอัมบาลีให้รับประทานอาหาร

พระพุทธเจ้าประทับอยู่ในป่ามะม่วงของหญิงงามเมืองอัมปาลีในเมืองเวสาลี ขณะนั้นพระนางท รงเ ชิญพระพุท ธเจ้าไปบิณฑบาตที่บ้าน พระพุทธเจ้าทรงตอบรับคำเชิญ เหล่าผู้ปกครอ งเมืองลิจฉ วีพยายามขอซื้อสิทธิ์ในการบิณฑบาตจากอัมปาลี เมื่ออัมปาลีปฏิเสธ พวกเขาก็ เข้าเฝ้า พระพุทธ เจ้าและถวายคำเชิญ พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธโดยตรัสว่าพระองค์รับคำเชิญของอัมปาลีแล้ว

28. พระพุทธเจ้าเสด็จเข้าสู่ปรินิพพาน

พระพุทธเจ้าทรงละสังขารเมื่อพระชนมายุได้ ๘๐ พรรษา หลังจากทรงบำเพ็ญตบะในฤดูฝน ๔๕ ครั้ง พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยภิกษุสามเณรเสด็จไปยังเมืองกุสินารา แม้จะทรงพระประชวร ด้วยโรค ท้ องร่วง พระองค์ก็ทรงแสดงธรรมเทศนาครั้งสุดท้ายแก่ภิกษุเหล่านั้น พระองค์เสด็จปรินิ พพานใ นวั นอังคาร ซึ่งเป็นวันเพ็ญเดือนกาศน มหาศักราช ๑๔๘ (๕๔๓ ปีก่อนคริสตกาล) ณ ตำหนัก ของกษัตริย์มัลละ
วันอาทิตย์ แรม ๑๒ ค่ำเดือนกาศน พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าถูกไฟเผา กษัตริย์ที่ มาร่ว มประชุมกันต่างเตรียมพร้อมทำสงครามเพื่อแย่งชิงพระบรมสารีริกธาตุ โทณพรา หมณ์ได้แ จกจ่า ยพ ระบรมสารีริกธาตุอย่างยุติธรรมแก่กษัตริย์ที่มาประชุม พระองค์เองทรงรั บเพียงถ้วย ตวงพระ บรม สารีริกธาตุเท่านั้น